Wszystko o Bitwie pod Monte Cassino

Przebieg operacji

Ataki prowadzono w trzech fazach, ale wszystkie uderzenia zakończyły się ich klęską. Dopiero czwarta faza zakończyła się sukcesem.

Operacja Shingle

22 stycznia 1944 jako pierwsi uderzyli Amerykanie (operacja Shingle). 5. Armia rzuciła wprost na Cassino i dolinę rzeki Liri 36. dywizję piechoty. Pod wieczór straty wyniosły 1050 ludzi i szturm trzeba było przerwać. Jeszcze większe straty ponieśli szturmujący na lewym skrzydle Francuzi.

11 lutego do szturmu na Monte Cassino wysłano 34. dywizję amerykańską atakującą kluczowe wzgórze Monte Calvario (wzgórze 593) oraz poprzez Monte Castellone na przełęcz Widmo i farmę Albaneta. Na skutek ciężkich strat 34. dywizji (np. w 1 i 3 batalionie 141 i 142 pułku pozostało zaledwie 9% początkowej liczebności). 12-13 lutego zastąpiła ją 36. dywizja amerykańska która odpierała niemieckie kontruderzenie na Monte Castellone, zakończone niepowodzeniem (Niemcy stracili ok. 150 żołnierzy). 36. dywizja amerykańska zajmowała stanowiska na Monte Castellone do 20 lutego. Straty amerykańskie wyniosły ogółem 5 dywizji (36. i 34. dywizja amerykańska, 56. i 5. dywizja brytyjska oraz 3. dywizja algierska).

Do 15 lutego zgromadzono nowe siły do ataku na Monte Cassino, były to 4. dywizja Hinduska, 2 dywizja nowozelandzka oraz 78. dywizja brytyjska.

Operacja Avenger

Drugie uderzenie (operacja Avenger), rozpoczęte 15 lutego przez 2. dywizję nowozelandzką, miało za zadanie odciążyć atakowany przez niemiecką 14. Armię przyczółek pod Anzio (zdobyty wcześniej w ramach operacji Shingle). Nowozelandczycy zaatakowali w kierunku Monte Cassino z użyciem wsparcia lotniczego i artyleryjskiego, jednak 18 lutego zmuszeni byli wycofać się ponosząc ciężkie straty (utrzymano jedynie most kolejowy na rzece Rapido). 15-17 lutego Królewski Pułk Sussex atakował bezpośrednio wzgórze 593.

18 lutego 2 bataliony Gurkhów (Gurkha Rifles) z Królewskiego Pułku Sussex (wchodzący w skład 4. dywizji hinduskiej) zaatakowały ponownie wzgórze Monte Calvario (593) oraz wzgórze 444, 445 i 569. Mimo iż zajęto na pewien czas kluczowe wzgórze 593, jeszcze tego samego dnia na skutek ciężkich strat i ostrzału niemieckiego z okolicznych bunkrów wycofano się. Straty Gurkha Rifles wyniosły łącznie 245 żołnierzy.

Operacja Dickens

Po czterech tygodniach, 15 marca (operacja Dickens) rozpoczęło się trzecie, najkrwawsze z dotychczasowych, natarcie. Na klasztor szły trzy dywizje: 4. hinduska, 2. nowozelandzka i 78. angielska. Po jedenastu dniach na podstawy wyjściowe spełzły niedobitki. W korpusie nowozelandzkim straty były tak duże, że musiano formację rozwiązać. Alianci (Amerykanie, Brytyjczycy, Hindusi i Nowozelandczycy) stracili ogółem 54 tysiące ludzi, nie zdobywając wzgórza.

Operacja Honker

Główną siłę atakującą czwartego natarcia (operacja Diadem, 11-19 maja) stanowił 2 Korpus Polski pod dowództwem gen. Władysława Andersa. Atak rozpoczął się o godz. 1:00 12 maja wsparty ostrzałem artyleryjskim przed północą poprzedniego dnia. Żołnierze mieli ciężkie zadanie, atakowali w niemal nieosłoniętym terenie, naszpikowanym minami, pod niemieckim ostrzałem z nadzwyczaj zmyślnie rozmieszczonych bunkrów. Pierwszy atak poniósł dotkliwe straty (zwłaszcza w kadrze dowódczej), bowiem nie udało się utrzymać kluczowych pozycji jak wzgórza "593", czy "Widmo", ale umożliwił Brytyjczykom wyparcie Niemców z dolnej części wzgórza Klasztornego i miasta Cassino. Co więcej – rozpoznano bojem większość bunkrów niemieckich, co ułatwiło kolejny szturm.

Drugi atak (rozpoczęty 17 maja) wreszcie przyniósł przełom. Polskie wojska wyparły po ciężkich walkach niemiecką 1. Dywizję Spadochronową "Hermann Goering" z zajmowanych pozycji. W nocy Niemcy opuścili klasztor, obawiając się okrążenia przez wojska alianckie z powodu przełamania ich linii obrony na zachód od Doliny Liri. Nad ranem patrol 12 Pułk Ułanów Podolskich, pod dowództwem ppor. Kazimierza Gurbiela wkroczył do ruin klasztoru. Tymczasem francuski Korpus Ekspedycyjny dokonał znacznych postępów na zachód od Doliny Liri i zmusił Niemców do odwrotu na Linię Hitlera. W tej sytuacji Polacy zajęli klasztor i zatknęli na murach najpierw proporzec 12 Pułku Ułanów, a następnie polską flagę. Dopiero kilka godzin później na wyraźne polecenie gen. Andersa została obok polskiej flagi wywieszona flaga brytyjska. 18 maja 1944 r. o świcie na Monte Cassino odegrany został hejnał mariacki, ogłaszając zwycięstwo polskich żołnierzy. Droga na Rzym została otwarta. Miasto to zostało zajęte 4 czerwca, a więc miesiąc później. Pod Monte Cassino siły niemieckie wiązały aliantów cztery miesiące.

Polskie walki pod Monte Cassino były niezwykle krwawe, w natarciu zginęło 924 żołnierzy, 2930 zostało rannych, a za zaginionych uznano 345. Wielokrotnie walczono wręcz przy użyciu noży, kolb czy pięści lub strzelano do siebie z bardzo bliskiej odległości.